Askıda Mutfak

Yiyecek israfına karşı çözümler üretme fikrinden beslenen proje evsizlere yemek ulaştıran, sosyal etki üretme potansiyeline sahip, çevresiyle iletişimi kuvvetli bir mekan sağlıyor.

David Hertz tarafından, gastronomi aracılığıyla toplumsal değişime katkıda bulunmak amacıyla kurulan Gastromotiva, kar amacı gütmeyen bir kuruluş. Bir restoran ve okul birleşimi olan mekan, şef Massimo Bottura, yemek eleştirmeni Alexandra Forbes ve Gastromotiva ortaklığının bir sonucu olarak ortaya çıkmış.

Refettorio’nun kökeni, Latince bir kelime olan “refiecere”ye dayanıyor. Yeniden yapmak, restore etmek demek olan kelime aynı zamanda keşişlerin birlikte yemek yedikleri, günlük yemeklerini paylaştıkları yer anlamına da geliyor. Kelimenin özüne dönerek, Refettorio Gastromotiva da yiyecek israfına dikkat çekmeyi ve yiyeceklerin azami kullanımına dair farkındalık oluşturmayı amaçlıyor. Onlara göre yiyeceklere kaybettiği değeri vermek, insana onurunu yeniden vermek kadar önemli.

Refettorio mutfağı, Bottura’nın küresel yiyecek israfıyla, gözden kaçmış ürünleri sofistike ve besleyici yiyeceklere dönüştürerek savaşmayı amaçlayan “Food for Soul” (ruh için yemek) inisiyatifinden esinleniyor. Bu mutfağın modeli, 2015’te Expo Milan esnasında Greco’da yine Bottura tarafından düzenlenmiş, şeflerin artık yiyeceklerden yemek pişirdiği Refettorio Ambrosiano’nun bir yeniden üretimi. Önceden Gastromotiva’nın öğrencileri olanlar, Rio’daki yeni projede şeflere asistanlık yapmak, şehrin genç yeteneklerini teşvik etmek gibi görevler üstlenmişler.

Yapı ve ilişki kurduğu küçük meydan
İki katlı hacmin sokak cephesi
İç mekanda amfi
Mutfak ve kamusal bir alan da tanımlayan oturma alan ve birimleri
Mutfak ve kamusal bir alan da tanımlayan oturma alan ve birimleri
Yapının sokakla ilişkisi
Yan meydanın kullanımı

Lapa Kemerleri ve Attero do Flamengo peyzajı arasındaki proje alanı, şehir yönetimi tarafından, Gastromotiva’nın on yıllık kullanım sözü üzerine tahsis edilmiş ve geniş bir evsiz nüfusa ev sahipliği yapıyor ki bu, projenin de bir parçası aynı zamanda çünkü mekanın çalışma yöntemi “öğle yemeğini öde, akşam yemeğini bırakmış ol”. Hertz’in sosyal gastronomi hareketinin de yayılmasına katkıda bulunmak isteyen mekan, yemek ve sosyal içerme (social inclusion) ile ilgili projeler için de bir merkez olmayı hedefliyor. Yiyeceklerin israfını önlemeye ve kapsamlı kullanımlarına dair eğitimlerin yanı sıra aileler, şefler ve okul yöneticileri için sağlıklı beslenme üzerine atölyeler de mekanın programı içinde.

Mimarlar ise projenin hem Lapa bölgesi hem de tüm kent için üretebileceği sosyal etkinin potansiyelini düşünerek dahil olmuşlar. Rio de Janerio için eşitsizlik, güvenlik tehditleri, dışlama gibi yerel paradigmalarla şehir, sanat ve tasarım yoluyla çatışabilecek bir mekan üretmek istemişler.

Kesitler
Zemin Kat Planı
Asma Kat Planı

Refettorio’nun tasarımının esasını yapının çevresiyle, yanı başındaki meydanla ve dolayısıyla da kentle güçlü bir ilişki kurabilmek ve kamusal alanlarla çevre halkının iletişimini güçlendirmek oluşturuyor. Bu ilişki, farklı detaylarla beslenmiş: yapının cephesinde tamamen açılabilen büyük kapılar, cephede kullanılan polikarbon panellerin önerdiği şeffaflık gibi. Endüstriyel malzeme kullanımı ya da tesisatın açıkta bırakılması sadece düşük maliyetli olduğu için değil, mekanın neyden yapıldığını ve işlemesi için neye ihtiyaç duyduğunu göstermek için yapılmış bilinçli tercihler. Mutfak, 50 metre uzunluğunda ve 6 metre genişliğindeki alanın merkezinde yer alıyor; tek ve çift kat yüksekliğindeki mekanlarla çeşitlenen yekpare hacim, komşu meydan ve yolla açıklıkları aracılığıyla ilişki kuruyor. “Karmaşık tesisat döşemesi, metal ve beton strüktürler, büyük su depoları, borular, makineler ve mutfağın kendisi, eğer hepsi iyi tasarlanmışsa, projeyi daha güçlü yapar” diyen mimar Gustavo Cedroni’ye göre bu projenin esasını da tüm öğeleri oldukları gibi ortaya çıkarmak oluşturuyor.

Refettorio Gastromotiva, Olimpik ve Paralimpik oyunlar sırasında ihtiyaca yönelik ücretsiz yiyecek temin etmek amacıyla 9 Ağustos’ta açıldığında, Bottura tarafından “Küçük bir mucize!” olarak adlandırılan şey ise yemekler değil, 450 metrekarenin 55 günde inşa edilmesi olmuş. Bütçe onayı ve kent yönetimi tarafından projenin kabul edilmesinin ardından kalan 55 gün; sosyal bir projede çalıştığının bilincinde olan mimarlar, inisiyatif ve inşaatta görev alanlar için tasarım ve inşa sürecinde verimli bir deney ve deneyim süreci gibi işlemiş.

Etiketler: