El Emeği Okul

İlkokul projesinin tamamlanmasından iki yıl sonra, Gandolu 260 çocuğun ve çevre bölgelerde yaşayan çocukların okula gitme talepleri vardı. Öğrencilerin eğitim gereksinimlerine hizmet edecek bir eklentiye fazlaca ihtiyaç olduğu ortaya çıktı. Civar köylerden gelen güçlü yardımlar sayesinde okul ek binasını, yerel iş gücü ve malzemelerle inşa ettik. Çocukların ihtiyaçlarını en iyi şekilde gidereceğine inandığımız ek binasının tasarımı da inşaatı da bir yıl sürdü. Gando cemiyet üyelerinin yakın birlikteliği sayesinde inşa edilmiş olan ilkokul binası bölgedeki tanımlayıcı kent simgelerinden biri oldu. Gando halkı için binanın malzeme kalitesi ve mimari dili güçlü bir sembol olunca ek binayı da aynı ilke ve yöntemlerle tasarladık. Tıpkı ilkokul gibi, eklentiyi de el yapımı sıkıştırılmış ve sabitleştirilmiş toprak bloklardan yaptık. Pencereler için düşündüğümüz renkli panjurlar binayı oldukça samimi ve neşeli bir hale getirdi. Bu açıdan renkli panjurlar çocukların vakit geçirmekten zevk alacağı bir mekan oluşturdu ve toprak renginin ağır bastığı ortama yeni bir soluk getirdi.

fotoğraflar: erik jan ouwerkerk, © kéré architecture

okula genel bakış

okul dış mekanı ve çocuklar

sınıf ve ders ortamı

teneke çatı strüktürü

okula ve bahçesine genel bakış

çatının oluşturduğu gölge mekan ve çocuklar

plan

görünüş

çatı sistemi eskizi

doğal havalandırma çalışma prensibi eskizi

kadınların yaptığı toprak çömlekler

kadınların yaptığı toprak çömlekler

çömleklerle kurulan çatı strüktürü

çömleklerle kurulan çatı strüktürü

çömleklerin oluşturduğu gölgeli iç mekan

plan

kesit

NEFES ALAN ÇATI

Sıcak teneke çatı katmanını içteki gözenekli tavandan yukarı konumlandırarak çözdüğümüz havalandırma planını ek bina projesinde de aynı şekilde uyguladık. Eklentinin tavanını tek bir tonoz şeklinde tasarladık. Tavan yüzeyi ve kiriş elemanları arasında pervazlar bırakmaktansa, anıtsal tonozu, tavanın tuğla örüntüsü içindeki boşluklarla inşa ettik. Bu “nefes alan” yüzey, pencerelerden içeriye serin havayı alıyor ve sıcak havanın havalandırmaya doğru ilerlemesini sağlarken iç mekanı gölgeli ve yağmurdan korunaklı bir ortama dönüştürüyor.

SIKIŞTIRILMIS TOPRAK BLOKLAR

Gando’ya özgü bir inşaat malzemesi cinsi olan sıkıştırılmış toprak bloklar Bukinabé inşaatlarında kullanılan bir yapı elemanı ve tamamen el yapımı. Biz de binayı bu malzemeden yaptık. Böylece çevreye uyumlu, sürdürülebilir, doğal yöntemlerle ve malzemelerle yapılmış, yanındaki ilkokul binasına uyumlu bir tasarım elde ettik. Tamamen doğal malzemelerden elde edilen bu sıkıştırılmış toprak bloklar, binanın inşaasını da kolaylaştırdı. İnşaat esnasında yerel halktan yardım aldık. Yığma yöntemiyle yaptığımız binada Gando köylülerinin yardımı ve emeği vardı.

OTURMA ALANI

Binanın iki bölümü arasında kalan oval şekilli ve yerden daha alçak olan oturma alanı, çocuklar için güzel bir dinlenme ve oyun mekanı oluşturdu. Çatı, dinlenme alanının üzerinde olduğu için burayı serinleştirdi. Aynı zamanda iki binayı birleştiren ortak bir alan da oluştu. Oturma alanının birçok şekilde oturmaya ve sosyalleşmeye açık ve esnek yapısı, genç yaştaki öğrenciler için oldukça kullanışlı oldu. Alandaki basamaklı yapı, hem oturmaya hem de toprak yüzeyinden daha alçakta olan alana girmeye yaradı.

TASARIMIN BİTİMİ

Okul eklentisinin tasarım süreci bir yıl sürdü ve inşaatın tamamlanması da 2008 yılında oldu. Okul bu sayede artık fazladan 120 öğrenciye destek oluyor. Gando Okulu Kütüphanesi an itibariyle inşaat altında ve okul eklentisine bitişik halde. Kütüphane, 2014’ün sonunda kullanıma açılmak üzere planlandı.

DELİKLİ KÜTÜPHANE
Gando’da bulunan ilkokul binasıyla elde ettiğimiz başarıdan sonra, köydeki çocukların dışında civar köylerden de gelen öğrencilerin artışı göz önünde bulundurularak okula ek bina ve kütüphane yapılmaya karar verildi. Kütüphane binasını tasarlarken ilkokul ile ek bina arasında fiziksel bir bağlantı oluşturmaya karar verdik. Aynı zamanda bina okul meydanını tozlu doğu rüzgarlarından korumakta.

FORM VE GEOMETRİ
Tıpkı ilkokul binası ve eklentisi gibi kütüphaneyi de yerel malzeme olan balçık ve çamurdan oluşan toprak blokları kullanarak yaptık. Binanın formu diğer ilkokul binalarına kıyasla oldukça farklı oldu. Geleneksel yerel yerleşimleri hatırlatan, daha çok organik eliptik şekillerden yararlanan bir form oluşturduk. Böylece hem diğer okul binalarından farklı oldu, hem de yerel yerleşkelere uyum sağladı. Mekanın yoğunluğunun sebebi, daha standart bir eğitim-öğretim ortamı oluşturmaktan ziyade, yaşça büyükleri ve gençleri birbirine karıştırarak yöresel eğitim yöntemleriyle birleştirmekti.

TAVAN TASARIMI
Okul kütüphanesinin tavanında el yapımı toprak işi çömlekler kullanıldı. Köydeki kadınlar tarafından geleneksel olarak elle yapılmış toprak çömlekler yarıya kesildi ve çatıya oturtuldu. Bu sayede oluşan dairesel açıklıklar mekana şen bir motif kazandırdı. Aynı zamanda iç mekanlara doğal ışık alımını ve pasif havalandırmayı sağladı. Tavana oturan kıvrımlı demir çatı ise iç mekanları yağmur ve güneşten korumaya yaradı. Sıcak metal yüzeyin yaratttığı yığın etkisi ile pencerelerden serin hava çekilip deliklerden geri veriliyor. Bu sayede elektrik kullanmaksızın pasif bir soğutma elde ettik.

OKALİPTÜS KOLONLAR
Kütüphanenin etrafındaki çalışma alanını, saydam okaliptüs kolonları perdesiyle çevirdik. Okaliptüs, genelde bir tür yabani ot olarak biliniyor çünkü çok az gölge yapıyor ve topraktaki nemin süzülmesine sebep oluyor. Bu hızlı büyüyen, dayanıklı bitki türü, çölleşme ve ormansızlaşmadan mağdur olan Burkina Faso gibi bir ülke için oldukça uygun bir malzemeydi. Okaliptüs cephe elemanları, aynı zamanda gölgede oturmak ve rahatlamak için çardaklar oluşturuyor. Gandolu çocukların eğitimlerini desteklemek için de kütüphane tüm köyün kullanımına açık bir araştırma merkezi yapmayı hedefledi. Kütüphane yapımı ile modern kaynaklara ve tesislere hiçbir erişimi olmayan, iklimsel olarak kurak bir bölgede bilgi akışı için özünde gelişmiş bir çevre oluşturmayı başardık.