Dünyanın En Güzel Şehrini Avrupa’nın En Güzel Şehrine Götürüyoruz

İfade özgürlüğümüzün otorite tarafından sınırlandığı bu karanlık günlerde, küçük mimarlık dünyamızın ufak kederlerinden dert yanmak biraz anlamsız. Ama yine de Gaziosmanpaşa'daki ViaPort Venezia projesiyle Venedik Mimarlık Bienali arasında mantıksal bir bağlantı kurmaktan kendimi alıkoyamıyorum.

Dome+Partners tarafından tasarlanan muhteşem ViaPort Venezia projesinin televizyon reklamlarını hatırlarsak Avrupa'nın en güzel şehrini (Venedik), dünyanın en güzel şehrine (İstanbul) getirdiklerini iddia ediyorlardı. Sahiden de artık tamamlanmış projenin merkezi, içinde gerçek Türk gondolları olan nefis Venedik kanalları kopyalarına ev sahipliği yapıyor. Esasen İstanbul’daki son gayrimenkul geliştirme projeleri çerçevesinden olaya bakacak olursak böylesi yersiz yurtsuzlaştırılmış konseptlere oldukça alışkınız, misal İstanbul’un sağına soluna serpiştirilen Toskana Vadileri. Tabi ki bu alanda Türk mimarların ve gayrimenkul geliştiricilerinin hayal dünyası sınır tanımıyor.

Sırf bu nedenle bile, yani kapalı sitelerimizin ve büyük ölçekli projelerimizin adlarını koymada bize verdiği ilham için Türk mimarlık dünyasının İtalya'ya teşekkür etmesi gereken zaman geldi. Neyse ki İKSV, 15. Venedik Mimarlık Bienali sayesinde dünyanın en güzel şehrini Avrupa'nın en güzel şehrine gönderme fırsatını yakaladı. İtalyan ilham kaynağımıza yönelik bu sembolik karşılık, saygıdeğer Türk akademisyenlerden oluşan jüri tarafından yürütülen iki aşamalı, övgü dolu ve beklemeli seçim sürecinin meyveleri oldu. İKSV'nin Türkiye Pavyonu küratörünü belirlemek için cesur bir seçimle açık çağrı yapması ile bienalin ana küratörü Alejandro Aravena'nın genel yaklaşımı bir araya gelince ülkemizin depresif genç mimarlık sahnesi için umut kaynağı doğmuş oldu.

Murat Tabanlıoğlu tarafından küratörlüğü üstlenilmiş olan 2014'teki Türkiye Pavyonu'nun Tabanlıoğlu Mimarlık’ın monografının lansmanı için düzenlenen bir etkinliği andırmasının ardından 2016 pavyonunun, doğal olarak binealin ana konsepti olan "Reporting from Front" (Cepheden Bildirmek) ile uyumlu olmasını bekledik. Ne yazık ki Türkiye'yi temsil edecek projenin duyurulmasıyla Toskana Vadileri ve Venedik lagünlerinden gelen koku yeniden yayıldı. Bu rahatsız edici parfüm elbette seçilen mimarlardan kaynaklanmıyordu. Aksine Teğet Mimarlık, Türkiye'nin belki de en yenilikçi mimari pratiğini üreten, zorlayıcı mimari yarışmalara katılarak kendini en üst seviyeye çıkarmış bir ofis. Bu kötü parfüm daha çok, projeyle ilgili bilgi eksikliğinden geliyordu.

İKSV'nin web sitesinde ve diğer mimarlık platformlarında Darzana projesinin içeriğiyle ilgili belirsiz bilgiler, seçim komitesinin ifadesini yansıtan genel bir not eşliğinde paylaşıldı. Seçilen proje Venedik'teki Arsenale ile şu anda Teğet Mimarlık, Tabanlıoğlu Mimarlık, NSMH ve Boran Ekinci'nin katkısıyla yürütülen bir dönüşüm projesi geçiren İstanbul'un Haliç Tersaneleri arasında bağlantı kuruyor gibi görünüyor.

Haliç Tersaneleri'nin özelleştirmesi 2013 yılında duyurulmuştu. Siyasi düzenlemelerle ve gayrimenkul piyasasının baskısıyla yapılan bu duyuru, İstanbul'un kamusal mekanlarında artan kontrole karşı bir tepki olan Gezi protestolarından birkaç gün sonraya denk geldi. Haliç Tersaneleri dönüşüm projesi, bu şekilde başladığı ve neredeyse gizli bir planlama süreci yürütüldüğü için Haliç Dayanışması gibi kentsel aktivist gruplar tarafından protesto edildi.

Bu sebeple Haliç Dayanışması’nın çoktan belirttiği gibi, eğer İKSV ya da küratörler Türkiye mimarlık ortamıyla şunları paylaşabilirlerse mutluluk duyacağız:

• Pavyon projesinin daha detaylı içeriği,
• Seçim komitesinin dünyanın en güzel şehrinin tersanelerini Avrupa'nın en güzel şehrinin tersanelerine göndermesine sebep olan gerekçeleri içeren tam rapor.

Bu iki noktanın açıklığa kavuşması, Venedik Bienali'ndeki Türkiye Pavyonu’nun Cannes'daki MIPIM'ın uzantısı olduğu gibi şizofrenik düşüncelerimizden bizi arındıracaktır.

Yazıyı bitirmeden önce, İKSV'yi, Venedik Mimarlık Bineali'ndeki Türkiye pavyonları için açık çağrı yapmaya devam ederken seçim komitesini de küçük yerel mimarlık ortamımızın tartışmalarını genişletebilecek daha genç akademisyenlere açmaya teşvik etmek isterim.

Bu haftasonu dikkatli olun, kar nedeniyle Gaziosmanpaşa'da gondol hizmeti olmayacak.