Güçlü Birliktelikler

İstanbul’da, Robert Kolej Arnavutköy Kampüsü içerisinde yer alan Murat Karamancı Öğrenci Merkezi yapısı günün çeşitli saatlerinde öğrencilerin ve eğitmenlerin farklı amaçlarla bir araya geldikleri, yerleşke içindeki yaşantıyı yeniden şekillendiren bir buluşma noktası olarak tasarlandı.

Yapının yer aldığı yerleşke, İstanbul Boğazı’nda, yeni yapı yapmanın yasak olduğu doğal koruma alanında bulunuyor ve içindeki 1914-1925 yılları arasında inşa edilmiş olan ana binalar da sahip oldukları tarihi değer ile koruma altındalar.

Mevcut yemekhanenin okulun ihtiyaçlarına yanıt vermemesi sebebiyle, yerleşke içinde yeni bir yapı inşa edilmesi gündeme geldi. Ancak arazi, yeni yapılaşma yönetmeliğine uygun olmadığı için “Bubble” olarak adlandırılan membran ile örtülmüş mevcut kapalı spor alanında işlev değişikliğine gidilerek, ihtiyaçlara yanıt verecek bir dönüşüm hedeflendi.

Tasarım kararları “sürdürülebilirlik”, “geri dönüşüm”, “yeniden kullanım” kavramları ekseninde, doğa ile iç içe ve geçirgen bir yapı olması gözetilerek alındı. İçinde bulunduğu bu konumun şartlarına azami duyarlılık göstererek tasarlanan, 19. yüzyılda inşa edilmiş Bingham Hall’a 8 metre uzaklıktaki yapının çağdaş mimarisine rağmen çevresiyle uyum içinde olduğunu görmek, doğaya karşı gösterdiği duyarlı tavrın benzerini mevcut yapılarla kurduğu ilişkide de izlemek mümkün.

İçinde bulunduğu yapılı çevreye müdahale etmeden yerleşen yapı ve çevre ilişkisi

Strüktür, cephe ve iç mekan ölçeği

Uzay kafes konstrüksiyonu ve onu belirlenmiş noktalarda destekleyen yatay kiriş ve çelik kolonlar

Zemin kat ve galeri, iç mekana bakış

Bir hacim olarak tasarlanmış, bir toplanma alanı tanımlayan iç mekan

Kat seviyesindeki saçak ve zemin katın dış mekanla ilişkisini kuvvetlendirmek üzere profil kullanılmadan uygulanan camları

Merdiven, cam ve bağlantı detayları

Strüktür ve düğüm noktalarında destek için kullanılan uzay kafes boru elemanları

Kesitte birleşim detayları

Plan

Her gün öğrenciler, öğretmenler ve teknik personelden oluşan 1200 kişilik bir grubun iki oturumlu olarak yemek yediği bir yemekhane, kafeterya, öğrencilerin boş vakitlerini geçirmek ve çalışmak için bir araya geldikleri etüt merkezi olarak hizmet veren yapı, toplantı ve farklı organizasyonları gerçekleştirebilecek esneklikte düşünüldü.

Yapısal çevre ve iç mekanların insanların üretkenliklerine, özellikle gençlerin yaratıcılıklarına etki ettiklerine inanarak, bir yemekhaneden daha fazlasını, okul içerisindeki yaşantının diğer ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde bir öğrenci merkezi tasarlarken, öğrencilerin hayal güçleri ve yaratıcılıklarını kışkırtan, üretkenliklerini artıran bir tasarım gerçekleştirilmesi esas hedefti.

İhtiyacı karşılamak üzere davet edilen mimarların projeleri arasından seçilen projemizi hazırlarken mevcut yapının sınırlarını koruyarak, işlev değişikliğinden kaynaklanan ihtiyaçların yanı sıra çevresel etkilere de yanıt verebilecek, akılcı çözümlerin bir araya getirildiği, elemanlarının birbirini destekler şekilde işlediği bir sistem tasarlamaya gayret ettik.

Yapmış olduğumuz statik analiz neticesinde mevcut uzay kafes konstrüksiyonun sadece spor alanını yağmur ve rüzgardan koruma maksatlı olarak örten membran örtüyü taşıyacak şekilde tasarlandığını ve zaman içerisinde ortasından çökerek ayaklarının dışa doğru ikişer cm açılmış olduğunu gördük ve yapının deprem dahil tüm şartları yerine getirecek şekilde inşa edilebilmesi için konstrüksiyonun sökülerek yapının yeni bir konstrüksiyon ile inşa edilmesi gerekliliği ortaya çıktı.

Ancak yapının bulunduğu alandaki imar şartlarının buna izin vermemesi ve daha akılcı, ekonomik bir çözüm arayışımız sonucu yukarıda saydığımız yapı elemanlarının tamamının birlikte çalıştığı ve elemanlarının birden fazla işlev üstlendiği bir konstrüksiyon, mevcudun gerekli noktalarda güçlendirildiği narin ve aynı zamanda son derece ekonomik bir sistem kurguladık.

Yapının çok amaçlı olarak kullanılması düşünülen alanları, 1.200 m2 büyüklüğündeki zemin katta ve bu taban alanı yeterli olmadığı için yaklaşık 12 metre tavan yüksekliği olan hacmin içerisine tasarlanan, 300 m2 büyüklüğünde ilave bir galeri katında yer alıyor. Yine aynı sebeple, yapının kuzey cephesinde toprak altında kalacak şekilde bir hazırlık mutfağı da eklendi. Biri asansörle ulaşılabilen bu mutfağın yanında olmak üzere, her iki katta yemek dağıtım alanları da bulunuyor. Yapının tamamında kullanılan geçirgen malzemeler sayesinde toprağın altındaki mutfağa kadar gün ışığı ulaştırmak mümkün olurken zemin kattaki çok amaçlı salonun zemininde, yapıyı çevreleyen teraslarda ve cephelerde açılan yırtıklar ile bitki örtüsü ve ağaçların yapının içine girmelerine de izin verildi.

Mevcut durumda tonuzun dışa doğru açılan ayakları doğru konuma getirildikten sonra, yapı içinde inşa edilen yeni galeri katı, uzay kafes sistemin düğüm noktaları için geliştirilen özel detaylar ile konstrüksiyona bağlanarak güçlendirilme sağlandı ve tonozun, yeni kuvvetler ve yüklerle dışarı doğru açılması engellendi.

Doğu cephesindeki ayaklar ise bu cephe boyunca 3,5 metre konsol boyu olan saçakların içine yerleştirilen çaprazlar ile yatay bir kiriş olarak çalışacak şekilde tasarlandı ve sabitlendi. Bu sayede dışa doğru açılmaları engellendi.

Tonoz örtüsü; kullanıcılarına neredeyse dış mekandaymış hissini verebilmek, gün ışığından yapı içerisinde en yüksek seviyede faydalanmak, mevsimlere ve günün farklı zamanlarına göre ışık etkisinin algılanacağı şekilde dış atmosferle ilişki kurmak ve aynı zamanda yapı içerisindeki ısıyı kontrol etmek maksadı ile çift cidarlı bir sistem olarak tasarlandı. İki cidar arasındaki yaklaşık 50 cm boşluk, ısınan havanın rahatça yukarı doğru hareket edebileceği bir iklim yastığı oluşturarak yapının içerisindeki havanın şartlandırılmasına katkı sağlıyor.

Taşıyıcı strüktür üzerine monte edilen beş katmanlı polikarbonat levhalar, yapıyı yağmur ve soğuktan koruyan birinci katmanı inşa etmek için kullanılıyor. İkinci katman ise gün ışığını ve ısıyı kontrol etmek için özel olarak tasarlanmış olan gerdirilmiş metal levhalar, dayanıklılık kazandırmak için üçgen kırılmalarla güçlendirilmiş metal örtü ve örtüyü taşıyan strüktürden oluşuyor.

Yeni çift cidarlı çatı kaplaması ve beraberinde gelen rüzgar, kar ya da deprem yüklerine karşı koyma şansı olmayan mevcut uzay kafes tonoz konstrüksiyon en yüksek noktasında, belirli aralıklarla, 14 cm çapında çelik kolonlarla desteklendi. Destek noktalarında ve bölgelerinde yük artırımları olduğu için mevcut düğüm noktaları ve analiz sonucunda gerekli görünen uzay kafes boru elemanları güçlendirildiler.

Güçlendirme sürecini sağlıklı bir şekilde hazırlamak için yaklaşık 1830 strüktürel yapı elemanının analizinin gerçekleştiğini ve mevcut yapı elemanlarından numuneler alınarak laboratuarlarda incelendiklerini de belirtmek gerek. Mevcut sınırlarında, tonoz şeklinde bir örtü ile örtülmüş olan yapının güney ve kuzey cephelerinin cam ile kaplanması, zemin kat ve galeri katının, yapının çevresi ve doğayla ilişkisini mümkün olan en güçlü şekilde kuvvetlendirdi. Zeminden yaklaşık 2,5 metre yüksekliğe oturan cam cephelerin üzerinde, konsol boyları 3 metreyi geçen saçaklar, cam cepheleri ve dış terasları güneşten koruyacak şekilde binayı çevreliyor.

Zemin kat seviyesinde ve saçak altında kalan tüm cephelerin dışa bakan yüzeyleri, iç ve dış kullanım alanlarını birbiriyle ilişkilendirmek ve doğayı yapının içerisine taşımak amacıyla profil kullanılmadan tasarlanırken tavan ve zemin ile sıfır birleşim detayları, çalışan kayar cephe sistemiyle kapatıldı.