Toplu Konutların Sürdürülebilirlik Potansiyelleri

Çevre dostu ve enerji tasarruflu binaların artmasıyla standartlaşma için gerekli görülen uluslararası sertifikalar ülkemizde öncelikle tekil yapılarla gündeme geldi. Yönetim binalarındaki uygulamalarla başlayan bu "sertifika akımı"; üretim tesisleri, eğitim kurumları ve karma kullanımlı projelerle devam ediyor. Sertifika alan binaların "Yeşil Bina" unvanı ile prestij kazanması, satış ve kira değerlerini artırarak daha fazla yatırımcının konuya olan ilgisini çekmeyi başardı. Satış politikalarını "yeşil, çevre dostu, ekolojik" gibi kavramlar üzerinden yürüten yatırımcılar mutlu, biz tasarımcılar ise geleceğe dair umutluyduk. Tasarımcı olarak her projede öncelikli gördüğümüz konular ilk defa yatırımcı için de önemliydi. Mevcut bitkisel dokunun korunması, yerel ve doğal malzeme kullanımı, düşük su tüketimi, gri su kullanımı, yeşil çatı gibi peyzaj konuları işveren için kabul edilebilir olmuştu. Sertifika akımı vesilesiyle, yatırımcıların peyzaj projelerine verdiği değer ve bağlılığın artacağı, projelerimizin kağıt üstünde kalmayacağı, yapılan sertifika başvurularının bağlayıcı olacağı yönündeki umudumuz deneyimlerimiz sonucunda azalsa da tamamen bitmiş değil.

Yaklaşık 10 senelik bu süreçten sonra bugün tekil yapı ölçeğinde kalan girişimler, kentle ilgili endişeleri olan tasarımcılar için yeterli değil. Daha fazlasının hayalini kuruyoruz.

Büyüklükleri, konumları, yapım teknikleri ve süreçleriyle kent ekolojisine etkisi tartışılan toplu konutların potansiyelleri, kapladıkları alanlar düşünüldüğünde heyecan verici olmalı; ancak amacı alt ve orta gelir grubuna yönelik sosyal konutlar ve hizmet birimleri sunmak olan TOKİ'nin tip projelerle hızlı ve ekonomik konut üretme kaygısı, fiziksel çevre verilerini hiçe sayan, teknik ve teknolojik gelişmelerden uzak inşaat faaliyetleri sürdürülebilir kente dair tüm hayallerimizi baltalıyor. Oysa TOKİ'nin, arkasındaki devlet gücüyle, toplu konut üretiminde yenilikçi politikalar geliştirmesi diğer üreticilere örnek olacak, tüketicinin bilinçlenmesinde etkili olacaktır. Belki o zaman toplu konutların kentsel tarımdaki rolü ve toplumsal üretkenlik üzerine çalışabiliriz. Konut politikaları, yatırımcı zihniyetleri, bahane edilen site yönetim planları, tüketici beklentileri ve alışkanlıkları, metropollerdeki arz-talep dengeleri değişmediği, toplumsal bilinç gelişmediği sürece bir sistem reformundan ve iyileşmeden bahsetmemiz mümkün görünmüyor.

Toplumsal bilinçlenmeye en iyi örnekler ekolojik yerleşimler olabilir. Almanya-Freiuburg'a bağlı Rieselfeld ve Vauban incelemeye değer. Vauban 1997, Rieselfeld ise 2010 yılında dönüşümünü tamamlamış sürdürülebilir yerleşimler. Bisiklet ve yaya öncelikli sokakları, araç hızının en fazla 30 km/h olduğu araç yolları, tümüyle yayalaştırılmış merkezleri, evsel atıklardan kompost ve biyogaz üretimlerinin yapıldığı, konut enerji tüketimlerinin %70 oranında düşürüldüğü, yağmur suyunun %80'inin toplanıldığı bu yerleşimler dikkat çekici.

Sürdürülebilir kentsel tasarıma örnek olarak da, yerel yönetim desteği ve işbirliği ile gerçekleştirilen Frankfurt merkezine yakın Europaviertel West projesini gösterebiliriz. DGNB (The German Sustainable Building Council) altın sürdürülebilirlik sertifikası alan proje, Avrupa'daki kent ölçeğinde etkili işlerden yalnızca biri. Yaklaşık 900.000 m² büyüklüğündeki alanın üçte ikisi gayrimenkul firması ve şahıslara ait. 13.000 ev sahibi ve çalışan için tasarlanan projenin yatırımcıları öncelikli hedeflerini; sağlıklı çalışma-yaşama-rekreasyona olanak sağlayan, ekonomik ve ekolojik sürdürülebilirliğe sahip, Frankfurt mevcut yeşil dokusunun devamı niteliğinde, geleceğe dönük kentsel tasarım olması şeklinde sıralıyorlar. Ruhsat projeleri onaylandıktan sonraki iki yıl içinde, DGNB'den alınan sertifikanın da gücüyle, konut ve iş merkezlerinin %80'inin satılması yatırımcıyı tatmin etmiş gibi görünüyor. Projenin öne çıkan özellikleri ise geliştirilen erişim, ulaşım, su, toprak, mikroklima, gürültü, atık dönüşümü ve enerji stratejileri.

KAYNAKLAR:

guardian.com / freiburg.de / aurelis-real-estate.com