Molla Yegan Medresesi Restorasyon Tadilat Projesi

Mimari proje çalışmaları 2018 yılında başlayan ve 2022 yılında inşaatı tamamlanan Molla Yegan Medresesi Restorasyon Tadilat Projesi, Esen Esen Mimarlık tarafından hazırlandı.

Tarihi 14. yy. sonlarına kadar uzanan ve Bursa’nın Yıldırım İlçesi'nde yer alan Molla Yegan Medresesi, 2018 yılından itibaren yeni bir projelendirme sürecine dahil oldu. Bu sürecin ilk aşamalarından itibaren hedef, hem medrese yapısının unutulmuş tarihi değerini iade etmek, hem de bu değeri Yıldırım Mahallesi sakinlerinin gündelik hayatını zenginleştirecek biçimde geliştirmekti.

Medresenin Tarihi
Molla Yegan Medresesi, 14. yy. sonlarından beri, yani Bursa’nın Osmanlı şehri olmasından yakın bir zaman sonra Bursa’nın hayatına dahil olmuş bir yapı. Tarihi ve coğrafi olarak Yıldırım Külliyesi’ne yakınlığı ile anılan medresenin, Yıldırım Bayezid Dönemi’nin meşhur beylerinden Kara Eyne Bey tarafından inşa ettirildiği ve o dönemde Kara Eyne Bey Medresesi olarak anıldığı biliniyor. Molla Yegan, medresenin Kara Eyne Bey tarafından yaptırılmasından yaklaşık 50 yıl sonra medresede müderrislik yapmış, medresenin bakımını ve eğitim faaliyetlerinin devamlılığını üstlenmiş ve medreseye adını vermiş.¹

Medrese, Yıldırım Külliyesi'nin bilinen en eski vaziyet planını çıkaran (1952) Sedat Çetintaş tarafından Yıldırım Külliyesi’nin bir parçası olarak haritalandırılmış² ve Ali Saim Ülgen tarafından Küçük Yıldırım Medresesi olarak adlandırılmış. Medresenin tescili, 1956 yılında, Küçük Yıldırım Medresesi adıyla yapılmış. Aralarında Ahmet Hamdi Tanpınar, Kemali Söylemezoğlu gibi oldukça değerli isimlerin olduğu Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu üyeleri yapıyı, Y. Mimar Mualla Eyüboğlu’nun izahları neticesinde, “Anadolu’da ve İstanbul’da rast gelinmeyen ve mimari tarihimizin, hatta bugüne kadar, meçhul kalmış bir hususiyetini tasvir edecek değerde numune olduğu” notuyla tescil etmiş.³

2006 Tarihli Molla Yegan Medresesi Restorasyon Tadilat Projesi
Molla Yegan Medresesi, yanındaki alan ile birlikte, muhdes ekler kaldırılarak 2006-2009 yılları arasında kapsamlı bir restorasyondan geçmiş. Bu restorasyonda medrese odaları tamir edilmiş, orta avlu temizlenmiş, yapının kuzeyine bir eyvan eklenmiş. Medresenin doğusuna yeni eklenen ve dershane/eyvan duvarlarının medrese odaları ile birleştiği noktada, revak olarak düşünülen bir koridor bırakılmış, bu koridorun ve eyvanın üzeri kapatılmış. Ancak 2015 tarihinden sonra yapı terkedilmiş ve kendi haline bırakılmış.

2018 Tarihli Molla Yegan Medresesi Restorasyon Tadilat Projesi
2018 yılında Yıldırım Belediyesi ile, medresenin onarılmasını, medrese orta avlusunun yeniden ele alınmasını ve medrese yapısının batısında bulunan belediye hizmet binası ve önündeki küçük meydanın da bu kullanımları destekleyecek şekilde düzenlenmesini ön gören bir çalışmaya başlandı. Bu düzenlemede önem verilen fikirlerden ilki, yapının Yıldırım Mahallesi'nin gündelik hayatının zenginleştirilmesi, ikincisi ise uzun bir dönem atıl kalmış medrese yapısının Bursa’nın zengin tarihindeki yerini almasını sağlamaktı.

Böylece, medrese yapısının yeniden kullanılmasında ve medresenin 700 yıllık hikayesiyle mirasının aktarılmasında önceliğin çocuklara verilmesi, tasarımda alınan ilk kararlardan biri oldu. Bu amaçla, Molla Yegan Medresesi ve yapının kuzey batısında yer alan mevcut belediye hizmet binası çocukların eğitim görebileceği bir alan olarak yeniden ele alındı.

Medrese Yapısı
Medrese odaları çocukların eğitim alanları olarak düzenlenirken, avlu ortak etkinlik ve sosyalleşme alanları için ayrıldı. Medrese odalarının özgün mekansal özeliklerinin, farklı yaş grubundan çocukların eğitimine olanak sağlayacak karakterde olduğu anlaşıldığından, odaların işlevleri bu yönde düzenlendi. Avlunun planlanmasında ise medrese avlularının geleneksel kullanımı dikkate alındı. Bilindiği gibi medrese avluları hem odaları birbirine bağlayan hem de öğrenciler ve çalışanlar tarafından kullanılan ortak alanlardır. Bu sebeple oda sıraları arasındaki avlu mekanı, yapının hafızasına aykırı olmayacak doğrultuda, ortak öğrenme alanı olarak tasarlandı.

Avlu üzerindeki çelik taşıyıcılı şeffaf üst örtü, formunu, medresenin iki kolunu çatı eğimlerini taklit ederek buldu ve sonradan yapıya eklenen eyvana ve yine üzerleri şeffaf bir örtüyle kapanan koridorlara bağlandı. Koridorların ön yüzeyi, avluyu ve medrese kollarını öne çıkarmak için geri çekildi. Böylece yeni yapı ve medrese odaları, kendi dönemlerini yansıtan karakterleri ile bir arada var oldular.

Belediye Hizmet Binası ve Meydan
Medresenin batısında yer alan mevcut belediye hizmet binası, medresenin komşu arsasına 2009’da yapılan proje ile eklenmiş betonarme bir yapı. Tek katlı bu yapının birinci katı ailelerin eğitimi için ayrılmış odalardan oluşuyor. Meydana açılan zemin katı ise mahalleliye de hizmet verebilecek bir kafeterya olarak düzenlendi.

İki yapı arasında kalan, alt katı otopark olarak kullanılan sert zeminden oluşan meydan alanı ise yapıların Yıldırım Mahallesi ile bağlantısını sağlıyor. Bu meydanın hem medrese kullanıcılarına hem de Yıldırım halkının kullanımına açık bir ortak alan olarak düzenlenmesine verilen önemle, meydanın çocuk parkı olarak ve açık hava etkinlikleri için kullanılması planlandı.

Kaynaklar:

• Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mimarisinin İlk Devri. Fetih Cemiyeti. İstanbul, 1966.
• Çetintaş, Sedat. Türk Mimari Anıtları - Osmanlı Devri Bursa’da 1. Murad ve Bayezid I Binaları. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Rölöve Bürosu Yayınları'ndan. İstanbul, 1952.

Referanslar:
¹ Ayverdi, Molla Yegan’ın adının Kara Eyne Bey Medresesi'ne verilmesinin mahkeme hükmü olduğunu yazar. Ayverdi, s.441
² Çetintaş, Sedat.
³ Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Arşiv Belgeleri