25.06.2019
Dünyanın Pencereleri
Yerleştiği kent meydanını okuma odaklı bir çekim noktasına dönüştürmeyi hedefleyen proje mekansal niteliğin sosyal etkilerine dikkat çekiyor.
Endonezya’nın Bandung kentinde, havalimanına yakın, hem orta hem de düşük gelirli sakinleri olan Kampung mahallesinin küçük bir meydanına cephe veren kütüphane projesi, mimarlarının ülke genelinde çeşitli yerlerde inşa etmeyi planladıkları küçük ölçekli kütüphane serisinin bir prototipi olarak gerçekleştirildi.
Ülkede, geçtiğimiz yıllarda kitaplara ve okumaya olan ilginin azalmasıyla birlikte ülkedeki okur yazarlık oranı giderek düşerken okulu bırakanların sayısı da artış gösteriyor. Tasarımcıların amacı ise okumaya ve öğrenmeye adanmış; kitaplara, diğer mecra ve derslere ulaşılabilen bir mekan üreterek kitaplara olan ilgiyi yeniden canlandırmak. Bu bağlamda üretilen Microlibrary, mahalleye bir kimlik kazandırmayı ve tüm sakinleri için bir övünç kaynağı olmayı hedefliyor. Halihazırda, sosyal ve eğitim odaklı etkinlikler Dompet Dhuafa ve Indonesian Diaspora Foundation tarafından destekleniyor ve düzenleniyor. Ancak nihai amaç, içeriklerin yerel halk tarafından üretilmesi ve programların yine halk tarafından bağımsız olarak sürdürülebilmesi.
Yapının yerleştiği meydan, çevrede yaşayanların önceden beri toplanma, etkinlik, spor gibi çeşitli sebeplerle kullandığı bir sahneye de sahip. Mimarlar, bu kullanımı silmektense ona eklemlenmeye karar vermiş. Mevcut sahne gölgelendirilip yağmurdan korunarak güçlendirilmiş, “uçan bir kütüphane” kutusuyla örtülmüş. Oldukça basit detaylara sahip çelik strüktürle inşa edilen bina, “I” kirişler ile zemini ve çatıyı oluşturan beton döşemelerden oluşuyor. Sahne, beton kullanılarak yeniden üretilirken geniş bir merdiven de eklenmiş.
Yapı, tropik iklim bölgesinde bulunduğu için yapay havalandırma kullanılmadan konforlu bir iç mekan iklimi üretilmeye çalışılmış. Bunun için çevrede kolaylıkla bulunabilecek, düşük maliyetli, gölge sağlarken bir yandan da gün ışığını iç mekana alacak ve çapraz havalandırma sağlayacak bir cephe malzemesi arayışına girilmiş. İlk olarak, kullanılmış beyaz ve şeffaf bidon satan pek çok küçük ölçekli firma bulunmuş; ancak yeterli sayıda bidon bulunamayınca, yığınlar halinde satılan kullanılmış plastik dondurma kovalarında karar kılınmış. Üzerinde çalışıldıkça, bu malzemenin daha olumlu bir imge kurduğuna karar veren ekip aynı zamanda kovaların, çapraz havalandırma için altları kesildiğinde daha dayanıklı haline geldiğini de keşfetmiş.
Bu sebeple kullanımına karar verilen 2000 adet dondurma kovasının bir araya gelişini tasarlarken örüntü, açık (0) ve kapalı (1) olarak yorumlanmış, cepheye ikili kod kullanarak bir mesaj da yerleştirilmiş. Bandung Belediye Başkanı, aynı zamanda projenin de destekçilerinden olan Ridwan Kamil’den hem kütüphane hem de mahalle için istenen ve “kitaplar, dünyanın pencereleridir” olarak çevrilebilecek bu mesaj, böylelikle cephede yerini almış: “buku adalah jendela dunia”. Bu sayede malzeme, yapıya ek bir anlam yüklemekle kalmıyor, aynı zamanda gün ışığını mekana dağıtıp bir tür elektrik lambası gibi işlediğinden konforlu mekansal deneyim de yaratılmış oluyor.
Kovalar, zeminden çatıya gerilmiş çelik bağlar arasına, yağmur suyunu uzaklaştırmak üzere dışarıya doğru eğimli şekilde yerleştirilmiş. Daha sert yağmur fırtınalarına karşı bir önlem olarak düşünülen iç mekandaki şeffaf kayar kapılar, geçici olarak tamamen kapatılabiliyor. 2000 adet plastik kovayı birleştirmek, sabitlemek ve yarısından fazlasının alt kısmını çıkarmak için oldukça zaman harcanmış. Ancak yerel işgücü sayesinde bu işleme uygun araçlar üretilmesi süreci hızlandırmış. Bu aynı zamanda daha keskin ve temiz bitişlerin yapılabilmesini de sağlamış.
Projenin tamamlanmasının ardından, kütüphanenin mahalle sakinleri tarafından benimsendiğini gözlemleyen mimarlar, okul gezileri gibi farklı etkinlikler yapıldıkça geri dönüş almaya devam ederek gelecek örnekler için süreci sürdürüyorlar.
