6 Şubat Depremleri

Uzmanların deprem konusunda sıklıkla uyarılar gerçekleştirdiği bir bölge olmasına rağmen kağıt üzerinde yapılan iyileştirmeler ve kamu binalarının yenilenmesi dışında, yerel ve merkezi yönetimin mevcut yapı stoğu ve imar durumu ile ilgili çalışmalarının yavaş ilerlemesinin de etkisiyle depremin etkilediği kentlerdeki yıkım da büyük oldu.

Bölgedeki 11 ili ve yaklaşık 14 milyon insanı birebir etkileyen deprem maddi-manevi büyük kayıplar getirdi. 19 Şubat 2023 tarihinde AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) tarafından yapılan son resmi açıklamaya göre Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Osmaniye, Malatya, Adana, Diyarbakır, Şanlıurfa, Kilis ve Elazığ’ı vuran depremlerin ardından 6.212 artçı deprem meydana geldi ve 41.020 vatandaşımız hayatını kaybetti.

Deprem, Türkiye’nin yanı sıra Suriye’nin İdlib, Halep, Hama, Lazkiye ve Tartus illerinde de yıkımlara ve kayıplara sebep oldu. Birleşmiş Milletler Suriye’de 5.500 kişinin hayatını kaybettiğini, yaklaşık 5,3 milyon kadar kişinin ise evlerini kaybetmiş olabileceğini açıkladı.

Kaynak: barrons.com

Kaynak: barrons.com

Kaynak: barrons.com

Kaynak: barrons.com

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen saha çalışmaları sonucunda yapılan açıklamada, bölge genelinde 20.662 binadaki 71.052 bağımsız bölümün yıkıldığı belirtildi. 19 Şubat 2023 tarihli açıklamada, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan hasar tespit çalışmaları ile ilgili detaylar da yer aldı: Şu ana kadar 830.783 binadaki 3.273.605 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldığı ve yürütülen çalışmalar kapsamında 105.794 binadaki 384.545 bağımsız birimin ağır hasarlı olduğu tespit edildi. 24.464 binadaki 133.575 bağımsız birimin orta hasarlı, 205.086 binadaki 1.091.720 bağımsız birimin az hasarlı, 407.786 binadaki 1.409.654 bağımsız birimin hasarsız olduğu tespit edildi. 87.653 binadaki 254.111 bağımsız birime ise girilemediği için tespit yapılamadı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı 9 Şubat tarihinde yaptığı açıklamada, UNESCO Dünya Mirası Alanları'ndan Malatya Arslantepe'de kerpiç duvarlarda hafif kaymaların ve geçici çatı örtüsünde yer yer çökmelerin olduğunun tespit edildiğini ancak alanda ciddi hasar oluşmadığını ve Diyarbakır surlarının sınırlı bir bölümünde hafif, Diyarbakır Suriçi'ndeki St. George Kilisesi'nin girişinde ise ufak çaplı dökülmeler olduğunu belirtti. Ayrıca Şanlıurfa Göbeklitepe ve Adıyaman Nemrut Dağı gibi diğer UNESCO Dünya Mirası Alanları'nda hiçbir olumsuzluk tespit edilmediği aktarıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, bölgedeki müzelerde ise ufak çatlaklar dışında bir sorun olmadığını koleksiyonların güvende olduğunu sadece Kahramanmaraş Müzesi’ndeki taşınabilir koleksiyonun tedbir amacıyla başka bir müzeye nakledildiğini bildirdi. Gaziantep Kalesi ve Malatya Yeni Camii başta olmak üzere bu şehirlerde bulunan bakanlığa bağlı olan veya olmayan tescilli tarihi yapılarda ve müzelerde oluşan hasara ilişkin detaylı çalışmaların ise devam ettiği vurgulandı.

Depremde Zarar Gören Tescilli ve Tarihi Yapılar
Kahramanmaraş
Kahramanmaraş Ulu Camii, Kahramanmaraş Kalesi, Eski Maraş Evleri, Şıh Camii depremlerden zarar gören eserlerden bazıları.

Hatay
Anadolu'nun en eski camilerinden biri olan Antakya'daki  Habib-i Neccar Camisi deprem sonucu tamamen yıkıldı. Hatay'ın önemli simgelerinden olan ve 16. yüzyılda Memlükler tarafından inşa edilen Ulu Cami tamamen yıkıldı. Depremde, tarihi Hatay Büyükşehir Belediye Binası da hasar gördü. Hatay'ın simgelerinden ve turistlerin mutlaka uğradığı yerlerin başında gelen Tarihi Uzun Çarşı da depremde büyük hasar gördü.

Hatay Meclis Binası olarak bilinen, günümüzde kültür merkezi olarak kullanılan ve Fransız mimar Leon Benju tarafından 1927 yılında sinema salonu olarak inşa edilen tarihi bina da deprem sonrası yıkılan yapılar arasında yer aldı. Hatay'daki Fransızlar döneminde elçilik ve Fransız Bankası olarak kullanılan Antakya Protestan Kilisesi de yıkıldı. 152 yıllık bir tarihe sahip olan ve yapımı 13 sene süren Anadolu Katolik Kilisesi’nin merkezi olan İskenderun İtalyan Latin Katolik Kilisesi de ilk depremde yıkılan eserler arasında.

Kırıkhan İlçesi'ndeki Antakya Haçlı Prensliği'nin önemli kalelerinden Darb-ı Sak ve kale içinde yer alan ünlü İslam mutasavvıfı Bayezid-i Bistami'nin türbesi ise ağır hasar gördü. Antakya'daki Sarımiye Camisi'nin kubbesi, minaresi ve bazı duvarları yıkıldı. Samandağ ilçesinde bulunan İngiliz Protestan Mektebi ve Meryem Ana Kilisesi de kısmen hasar gördü. Altınözü ilçesindeki Aziz Georgios Rum Ortodoks Kilisesi de depremlerde hasar gördü. İnşa tarihi 1364 olan tarihi yapının tavanının bazı kısımları çöktü, kubbe ve duvarlarının bazı bölümleri yıkıldı, duvarlarda derin çatlaklar oluştu. Payas ilçesindeki Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi içerisinde yer alan tarihi Sarı Selim Camii'nin minaresinin bir bölümü yıkıldı.

Antakya Habib-i Neccar Camii

Hatay Meclis Binası

İtalyan Latin Katolik Kilisesi

Malatya Arslantepe Höyüğü

Malatya Yeni Camii

Gaziantep Kalesi

Gaziantep Şirvani Camii

Diyarbakır Surları

Adıyaman Ulu Camii

Adıyaman
1506-1515 yılları arasında Dulkadirli Beyi Durak Bey tarafından yaptırıldığı düşünülen, bugünkü şeklini ise 1863 yılında alan tarihi Adıyaman Ulu Camii ve Nemrut Dağı eteklerinde bulunan iki bin yıllık Karakuş Tümülüsü'ndeki tonlarca ağırlığındaki tokalaşma sütunu depremden dolayı yıkıldı. Kahta İlçesi'nde bulunan tarihi Kahta Kalesi de depremde hasar gördü.

Gaziantep
Gaziantep Kalesi'nin doğu, güney ve güneydoğu kısımlarında bulunan bazı burçlar ve istinat duvarı depremin etkisiyle yıkıldı. Gaziantep Kalesi’nin yanında bulunan ve 17. yy’da inşa edildiği belirtilen tarihi Şirvani Camisi'nin kubbesi ile doğu istikametindeki duvarı kısmen çöktü. Gaziantep'teki tarihi Beyaz Hanı ve tarihi Antep Evleri de depremlerde zarar gördü. Kurtuluş Camii ve Ömeriye Camii gibi yakın zamanlarda restore edilen birçok yapıda da hasar oluştu. Araban İlçesi'ndeki tarihi Raban Kale-i Zerrin Kalesi'nde yer alan İç Kale Camii, büyük hasar gördü. Nurdağı İlçesi'ndeki Ukkaşe Türbesi ve bitişiğindeki cami yıkıldı.

Malatya
UNESCO Dünya Miras Alanları listesinde yer alan Malatya Arslantepe’nin kerpiç duvarlarında hafif kaymalar ve geçici çatı örtüsünde yer yer çökmeler oldu. 1843'te Hacı Yusuf Camii adıyla inşa edilen, 2020 yılındaki Elazığ depreminde hasara uğrayan Malatya Yeni Camii 7.6 büyüklüğündeki ikinci depremin ardından tamamen yıkıldı. Osmanlı Dönemi'nde yapılan ve taşlarının beyazlığından dolayı "Sütlü Minare" adını alan cami de depremlerde hasar gördü. Battalgazi İlçesi'nde bulunan Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubat zamanında 1224'te inşa edilen Battalgazi Ulu Camii ve Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı da depremden zarar gördü.

Diyarbakır
Diyarbakır Kalesi olarak da bilinen Diyarbakır Surları da depremde hasar gören kültürel miraslarımızdan. Yapılan incelemelerde Sur İlçesi'nde bulunan Keçi Burcu, Dağkapı ve Çiftkapı arasındaki burçta geniş çaplı gedik olduğu görüldü.

Osmaniye
Tarihi Envar-ül Hamid Camii de deprem nedeniyle kısmen zarar gören tarihi yapılar arasında yer alıyor.

Kilis
Kilis'te 47 caminin hasar gördüğü, bunlardan 21'nin tarihi cami olduğu bildirildi.

Önemli Not: Haberimiz hazırlanırken Hatay merkezli iki deprem daha meydana geldi. Hatay Defne ilçesi merkezli 6.4 büyüklüğündeki depremin ardından Hatay Samandağ ilçesi merkezli 5.8'lik bir deprem daha gerçekleşti.