Venedik Mimarlık Bienali 2025 Başlıyor

Geçtiğimiz yıllarda da olduğu gibi, ana serginin içeriği ile ilgili detaylı bilgi verilmedi. Şubat ayında yapılan bir duyuruda ana sergiye katılanların listesi ve ulusal katılım grupları paylaşıldı. Bu paylaşım ile ana sergide ne beklenmesi gerektiğine dair bir resim de çizilmiş oldu.

Türkiye bu sene koordinasyonunu İKSV'nin üstlendiği Ceren Erdem ve Bilge Kalfa’nın küratörlüğündeki Yerebasan başlıklı proje ile bienale katılacak. Arsenale’de yer alacak olan Türkiye Pavyonu da 10 Mayıs - 23 Kasım 2025 tarihleri arasında ziyarete açık olacak.

Venedik Mimarlık Bienali 2025 Teması Hakkında
Venedik Mimarlık Bienali 2025’in temsı “Intelligens. Natural. Artificial. Collective.” olarak belirlendi. Carlo Ratti tema seçimini şu sözlerle özetledi: “Venedik Mimarlık Bienali’nin adı genellikle hem İngilizce hem de İtalyanca olarak duyuruluyor. Bu sene ise her iki dil için Latince kökenli tek bir kelimeyle açıklanabilecek: Intelligens. Intelligens başlığı günümüzde modern ‘zeka’ terimiyle bağlantılı ancak aynı zamanda daha geniş bir dizi ilişkili anlamı da çağrıştırıyor. Aslında son hece olan ‘gens’, Latince ‘insanlar’ anlamına geliyor. Böylece, bugünün yapay zekaya sınırlı odaklanmasının ötesinde, kapsayıcı, çoklu ve yaratıcı bir zeka geleceği öneren yeni, kurgusal bir kök ortaya çıkıyor.”

Ratti, dört bölüm boyunca konusunu incelerken, ana gösteriyi tasarlama biçiminde temel sütunlar olarak Disiplinlerarasılık (Transdisciplinarity), Yaşayan Laboratuvar (Living Lab), Fikirler için Alan (Space For Ideas) ve Döngüsellik Protokolü (Circularity Protocol) alt temalarını duyurdu. Yakın zamanda verdiği bir röportajda, doğal çevrenin, onun bilgeliğinin ve mühendisliğinin çalışmalarında temel etkiler olduğunu ve doğal ile yapayı birleştirmenin günümüz mimarisinde eksik olan önemli bir unsur olduğunu açıkladı ve ekledi: “İnsanlar biyomimikri hakkında çok konuşuyor, bu doğayı kopyaladığınız zamandır, ancak burada, doğayı kopyalamaktan daha fazlası olan doğanın mantığını kopyalamak var”.

Ratti ayrıca disiplinler ve insan bilgisi alanları arasındaki iş birliğinin de oldukça önemli olduğunu vurguladı: “Bence daha iş birlikçi çalışmamız gerekiyor. Her zaman farklı disiplinlerden ekiplerin birlikte çalışmasını sağlamaya çalışıyorum. Bu yaklaşıma ‘koro' mimarı diyorum.”

Venedik Mimarlık Bienali 2025 Ana Sergi
Carlo Ratti Şubat ayında düzenlediği bir basın toplantısında ana serginin temel hedeflerini, temalarını ve katılımcılarını ana hatlarıyla açıklayarak “Bienalin dinamik bir laboratuvar olmasını istiyoruz”, dedi. Venedik Mimarlık Bienali 2025 küratörüne göre, çeşitli ekipleri bir araya getirmek ve görünüşte farklı disiplinleri eşleştirmek beklenmedik ve faydalı sonuçlara ilham vermeye yardımcı olacak. Ratti, “Uyum, kapsayıcılığa ve iş birliğine bağlıdır ve ben burada bunu deniyorum”, diye devam etti.

Sergilenen vaka çalışmaları ve proje ekipleri dünyanın dört bir yanına yayılıyor, hatta uzayı inceleyen birine bile ulaşıyor. İklim değişikliği ve sürdürülebilir mimarlık eylemi çeşitli anlatı dizilerinde önemli bir yer tutacak. Ana gösterinin bir parçası olarak yapay zeka ile yaratıcılar arasında bir diyalog da yer alacak.

Dairesellik ve Açıklık
Geçtiğimiz yıl Ratti, bu seneki Venedik Mimarlık Bienali için bir dairesel ekonomi manifestosu da başlattı. Katılımcıları, sergi tasarımındaki temel zorlukları ele almaya ve gerçek anlamda dairesel bir etkinlik üretmeye davet etti. Bu hedef, Arup'un rehberliği ve Ellen MacArthur Vakfı'nın girdileriyle geliştirilen manifestoda ana hatlarıyla belirtiliyor. Ekip o zamanlar şunları yazmıştı: “Amacımız, atıkları ortadan kaldırarak, malzemeleri dolaştırarak ve doğal sistemleri yenileyerek mimarinin ve inşa edilmiş çevrenin gezegenimizle uyumlu bir şekilde bir arada var olabileceğini göstermek. Sadece geçici vitrinler değil, cesur dairesel düşüncenin örneklerini sunan ve kalıcı miraslar yaratan pavyonlar ve alanlar yaratmayı taahhüt ediyoruz.”

Küratör, bienal tarihinde ilk kez, hem mimarlar hem de mimar olmayanların başvurabileceği bir açık çağrı yaptı. Ratti, uygulayıcılar, bilim insanları, akademisyenler, aktivistler ve diğerlerinden oluşan küresel topluluğu çeşitli ve yaratıcı bir bienal yaratmaya yardım etmeye davet etti. Bu deneyimi Ratti şöyle özetledi: “Hem heyecan verici hem de göz korkutucuydu. Binlerce e-postaya boğulduk ama aynı zamanda, bu açık çağrı olmadan asla keşfedemeyeceğimiz gezegenin bazı bölgelerindeki sesleri bulabildik”.

Ana Sergi Katılımcıları: Arsenale ve Ötesi
Venedik Mimarlık Bienali 2025, 750'den fazla katılımcının katkılarını sergileyecek: Mimarlar, mühendisler, matematikçiler, iklim bilimcileri, filozoflar, sanatçılar, şefler, kodlayıcılar, yazarlar, ahşap oymacıları, çiftçiler, moda tasarımcıları ve daha fazlası.

Sergi katılımcıları arasında Lina Ghotmeh Architecture, Liam Young, Tosin Oshinowo, Bjarke Ingels Group, Winy Maas, Aaron Betsky, Diller Scofidio + Renfro, MAD Architects, Philip Youan, Boonserm Premthada, Olalekan Jeyifous, Matteo Thun & Partners, Alejandro Aravena, EcoLogicStudio, Counterspace/Sumayya Vally, Studio Zhu Pei, Marina Tabassum Architects, Architectural Association/Ingrid Schroeder, 3XN GXN ve CITA, Material Cultures, Studio Gang, Transsolar, Patricia Urquiola ve Mass Design Group gibi isimler yer alıyor.

Küratör sergisinin bir kısmına ev sahipliği yapan Giardini'deki Central Pavilion şu anda kapalı ve tadilatta olduğundan, ana serginin bir kısmı Venedik'e yayılacak, farklı alanları kaplayacak ve tüm şehirle yaratıcı bir şekilde etkileşime girecek. “Merkez Pavyon’un mekanı 2025'te yenilenirken Venedik sadece Mimarlık Bienali'ne ev sahipliği yapmakla kalmayacak, aynı zamanda yaşayan bir laboratuvara dönüşecek. Değişen iklim karşısında Dünya'nın en çok tehlike altında olan alanlarından biri olan şehrin kendisi, Giardini, Arsenale ve diğer mahallelere dağılmış enstalasyonların, prototiplerin ve deneylerin yer aldığı yeni bir tür serginin fonu olacak,” diye açıklıyor Ratti.

Bienaldeki Özel Projeler
Ana gösteriye ve ulusal katılımlara iki ana özel proje eşlik edecek. Bunlardan biri Margherissima adını taşıyor ve Mestre'deki Avusturya cephaneliği (Polviera austriaca), Forte Marghera'da sergilenecek. Daha geniş bir alana odaklanan bu projelere katkıda bulunanlar arasında The Architectural Association (AA), Nigel Coates, Michael Kevern, Guan Lee, John Maybury ve Jan Bunge yer alıyor. AA öğrencileri tarafından gerçekleştirilen proje, sürdürülebilirlik konusundaki endişeleri göz önünde bulundurarak Venedik'in endüstriyel bölgesinin bir bölümünün geleceğin bir şehrine dönüşümünü hayal ediyor. Projenin, bir yürüyüş modeli aracılığıyla sunulması planlanıyor. Nigel Coates projeye dair şu sorunun cevabını aradıklarını açıkladı: “Forte Marghera, özellikle kendi başarıları tarafından tüketilme tehlikesi altında olan dünya çapındaki şehirler için bir işaret fişeği olabilir mi?”.

Bienal kapsamındaki ikinci özel proje ise, Londra'daki Victoria ve Albert Müzesi ile Uygulamalı Sanatlar Pavyonu Özel Projesi'ndeki dokuzuncu iş birliği ile gerçekleştirilecek olan “On Storage” sergisi olacak. Brendan Cormier'in küratörlüğünde Diller, Scofidio + Renfro (DS+R) ile iş birliği yaparak hazırladığı sergi, depolama alanının küresel mimarisini inceleyecek.

Yaşam Boyu Başarı Altın Aslan Ödülü Sahipleri
Bu yıl, Yaşam Boyu Başarı Altın Aslanı, İtalyan mimar Italo Rota'ya (6 Nisan 2024'te vefat etti) ve Amerikalı filozof Donna Haraway'e ortaklaşa verildi. Küratör Carlo Ratti'nin tavsiyesi üzerine verilen bir onur olan ödül, bu yıl alan kişilere ileri görüşlü düşünceleri ve kendi alanlarında ve ötesindeki etkileri nedeniyle verildi. Ratti, Haraway'i “çağdaş düşüncede, sosyal bilimler, antropoloji, feminist eleştiri ve teknoloji felsefesini kapsayan öncü bir ses” olarak tanımlarken, Rota'yı “sınırsız kültüre sahip bir adam, hem Wunderkammer nesnelerinin hem de teknolojik cihazların tutkulu bir koleksiyoncusu ve araştırmacısı cömert bir öğretmen” olarak tanımladı.

Venedik Mimarlık Bienali 2025: Ulusal Katılımcılar
Giardini parkının karşısındaki isimlerini taşıyan pavyonda ve Venedik'in çeşitli yerlerinde seçilmiş alanlarda yer alan Venedik Mimarlık Bienali 2025'in ulusal katılımları her zamanki gibi zengin ve kapsamlı. Yepyeni katılımcılar arasında Azerbaycan Cumhuriyeti, Umman Sultanlığı, Katar ve Togo yer alıyor.

Paralel Etkinlikler
Her zamanki gibi, Venedik ve takımadaların çevresindeki adalarda zengin bir programa sahip olan bir etkinlik programı da bienal sırasında başlatılacak. Bu yıl, sürdürülebilir mimari odaklı sergilerden ve tartışmalardan, yılın en çok beklenen açılışlarından bazılarının ön izlemelerine kadar her şey var:

• Catalonia in Venice_Water Parliaments: Projective Ecosocial Architectures / Institut Ramon Llull
• Deep Surfaces. Architecture to enhance the visitor experience of UNESCO sites / UNESCO
• Intelligens. Talent: EUmies Awards. Young Talent 2025 / Fundació Mies van der Rohe
• NON-Belief: Taiwan Intelligens of Precarity / National Taiwan Museum of Fine ArtsParallel Worlds, Exhibition from Macao, China / The Macao Museum of Art
• Projecting Future Heritage: A Hong Kong Archive / The Hong Kong Institute of Architects Biennale Foundation and Hong Kong Arts Development Council
• Rooted Transience: AlMusalla Prize 2025 / Diriyah Biennale Foundation
• The Fondation Cartier pour l’art contemporain by Jean Nouvel / Fondation Cartier pour l’art contemporain
• The Next Earth: Computation, Crisis, Cosmology / Palazzo Diedo - Berggruen Arts & Culture
• The SKYWALK by Platform Earth / PLATFORM EARTH
• unEarthed / Second Nature / PolliNATION / The Virginia Tech Honors College