Adalılarla Paylaşılan Kampüs

2014’te açılmış olan mimari yarışma ile elde edilen Gökçeada Lise Kampüsü, adalıların kamusal alan gereksinimiyle şeffaf eğitim modelinin bir araya getirilmesi ilkesiyle tasarlandı.

Günümüzde tüm dünyadaki çağdaş eğitim modelleri ve yaklaşımlarıyla beraber eğitim mekanları da ister istemez dönüşüyor. Türkiye'de ise hala eğitim içeriğinin ana başlıkları tartışılırken mekansal ihtiyaçları henüz gündeme gelemedi. Bu nedenle, benzer durumlarda kolayca tercih edilebilecek bir tip proje yerine Gökçeada Lise Kampüsü'nün yarışma ile elde edilmesi alternatif, yenilikçi, öğrenciyi merkeze koyan, katılımcı ve şeffaf eğitim modellerinin test edilebileceği bir öğrenim ortamının sağlanabilmesi bakımından çok değerli.

Gökçeada Lise Kampüsü Anadolu lisesi, meslek lisesi, yurt, spor salonu, konferans salonu ve kütüphaneden oluşan bir yerleşke. Lise kampüsü proje süreci, 2014’te ilan edilen yarışmayla başladı ve seçilen önerinin uygulama projeleri 2016’da tamamlandı. Aynı yıl içerisinde başlayan inşaat çalışmaları, 2019 yazında tamamlanarak, kampüs 2019-2020 öğretim yılından itibaren kullanıma açıldı.

Projenin ana çıkış noktası, eğitim ve donatı alanlarının kent hayatı ile entegre bir yaşam oluşturduğu “açık bir kampüs” kurgusuydu. Gökçeada gibi küçük ölçekli, kısıtlı imkanlara sahip bir ada yerleşimindeki halkın, kampüsün kütüphane, çok amaçlı salon, spor merkezi, kafeterya, konferans salonu gibi sosyal alanlarını, meydanını ve açık spor alanlarını iki farklı lisenin öğrencileriyle beraber ortak olarak kullanabilmesi kamu kaynaklarının çok yönlü kullanımına imkan tanırken sosyal etkileşimin de üst düzeye çıkmasını sağlıyor.

Lise kampüsünün kente taşan kütleleri
Lise kampüsünün kente taşan kütleleri
Yapının peyzajla ilişkisi
Avluların kullanımı
Avluların kullanımı

Ada genelinde ve merkezde ada halkının faydalanabileceği meydan, park gibi açık alanlar ile sosyal donatılar konusunda büyük bir eksiklik varken oluşturulan kampüs alanı, doğusundaki parkla birlikte ada halkı için de büyük bir rekreasyonel alanı oluşturma potansiyeline sahip. Kampüs şu an için kent merkezinin yaya ölçeğinde sonu gibi görünmekte. Ancak, hem kampüsü fiziksel olarak sınırlandırmayarak erişilebilir hale getirerek hem de çoklu kamusal kullanım mekanları önererek, kampüsü merkeze bağlayan ana caddeyle kentin kuzeydoğusunda gelişimini sürdüren konut bölgesi arasında bir geçiş sağladık ve aktif bir kamusal alan yarattık. Dolayısıyla kampüs sadece öğrencilere değil, tüm kentlilere hizmet ediyor, kentle entegre ve sosyal donatı eksiğini gideren bir yerleşke olarak örgütleniyor. Bu öngörü, sınırlı kaynakların da tüm kamuyla daha paylaşılabilir ve verimli kullanılabilir olmasını mümkün kılıyor. Temel motivasyon, adada eşi bulunmayan yoğunluk ve gelişmişlikteki bitki örtüsüne sahip alanda, kent merkezi ve konut gelişim alanından gelen yaya akışının bu dokudan faydalanması için “açık bir kampüs” tasarlanmasıydı. Buna göre ana cadde üzerinden gelen yaya akışı, kamusal işlevlerle ve peyzajla desteklenmiş bir rotayla arazinin içine dahil oluyor. Yaya, önce eğitim bloklarını sınırlayan çeperden beslenerek kampüs meydanına ulaşıyor. Kentli, meydan ve çevresinde bulunan kütüphane, açık ve kapalı spor alanlarıyla diğer sosyal donatılardan faydalanabildiği gibi rotanın devamında, yeni geliştirilecek koru dokusu içerisindeki hobi bahçeleri, spor, piknik ve çayır alanlarını da kullanabiliyor. Rotanın devamı yayayı yurt ve eğitim yapılarının etrafından dolaştırarak tepede yer alan park alanına ve bakı terasına ulaştırıyor.

Meslek lisesi ve Anadolu lisesine ait öğrenim mekanları, iki kurumun bu mekanları ortak bir şekilde paylaşabileceği düzende, öğrenciler ve öğretmenler arasındaki etkileşimi (dolayısıyla etkileşimle öğrenmeyi) üst seviyeye çıkarak şekilde kurgulandı. Öğrenim mekanları ve ilgili sosyal donatılar, parçalı ve az katlı bir yapılaşmaya sahip. Zemin katta iki kurumun ortak kullanabileceği birimler (laboratuvar, ortak derslikler, yemekhane, vb.) geçirgen ve yaya akışı sağlayacak şekilde düzenlenerek hem öğrenciler hem de öğretmenler için korunaklı açık ve yarı-açık alanlar oluşturuyor. Farklı karakterlere sahip bu alanlar ve iç avlular öğrencinin aidiyet hissini kuvvetlendirerek açık alan kullanımına, fiziksel harekete ve dolayısıyla etkileşime katkı sağlıyor. Öğrenim mekanları, sahip oldukları farklı açılım noktalarıyla cadde, meydan, koru ve yurtla ilişki içinde. Gerektiğindeyse, kısmi müdahalelerle eğitim alanına dışarıdan erişim kolayca kontrollü hale gelebiliyor. Parçalı yapılaşma, derslik-koridor düzeninde de kendisini hissettirerek üst katlarda koridorlar üzerinde kapalı teneffüs nişleriyle yarı-açık ve açık teraslar sağlayarak öğrenimin sınıf dışında da devam etmesini teşvik ediyor; doğal ışık ve hava yönünden zengin sirkülasyon alanlarının oluşmasını sağlıyor.

Yapı kütlesinin görünümü
Yarı-açık ve açık alanların sürekliliği
Yarı-açık ve açık alanların sürekliliği
Koridordan bakış

Öğrenim mekanlarının zemin katındaki resim, müzik derslikleri, laboratuvarlar, atölyeler gerek cadde gerekse yerleşke içerisindeki avlularla şeffaf ve geçirgen bir ilişki kuruyor. Bu sayede hem ada halkı bu öğrenim faaliyetleriyle etkileşime geçiyor hem de öğrenciler çevrelerindeki sanatsal ve bilimsel faaliyetleri rahatça gözlemleyebiliyor. Örneğin, caddede yürüyen bir adalı müzik dersliğinin taş duvar üzerinde dışarı açılan cephesinden müziği dinleyebilirken, meslek lisesi avlusundan geçen bir öğrenci ise yapılan resim çalışmalarını gözlemleyebiliyor. Şeffaf, geçirgen, erişilebilir, merak ve keşif duygusunu tetikleyen, katılımcı bir öğrenim ortamı... Yine zemin katta yer alan yemekhane ve kantin çift cepheden (hem cadde hem de avlulardan) kullanıma açılarak hem öğrencilere hem de adalıya hizmet veriyor. Yerleşkeye ait donatılar adalının gündelik hayatının bir parçası olacak şekilde kurgulanarak yerleşkenin çevreyi dönüştürecek bir katalizör olması amaçlanıyor.

Gökçeada’nın organik planlı köylerindeki küçük ölçekli taş evlerden oluşan karakteristik dokusunu, malzeme olarak seçtiğimiz yerel taş doku ile, parçalı ve az katlı yapılaşma kararında yeniden yorumladık. Yaya rotası üzerinde ve meydan etrafında konumlanan büyük hacimlere sahip spor salonu ve konferans salonu gibi kütlelerse, arazideki şevlerden ve kot yapısından faydalanarak kısmi olarak yeraltına alındı ve kütlelerin insan ölçeği ve doğal doku ile ilişkisinin korunması sağlandı.

Arazi üzerindeki tüm düzenlemeler çevreyle ve yerel yapısal karakterle uyumlu. Yapılar ve sert peyzaj alanları (yurt yapısı dışında) arazide yer alan önceki yapıların izleri üzerine yerleşiyor. Mevcut ağaçların yerleşimle uyumlu bir şekilde korunması amaçlanarak sadece az sayıdaki ağaç doğal ışıktan daha iyi faydalanmak amacıyla taşındı. Mevcut ağaçlar ve geliştirilmesi planlanan yeni ağaçlık bölgeler yapıların ve açık alanların doğusu ile kuzeyini yoğun bir şekilde sararak sert poyrazlara karşı korunaklı bir çeper oluşturuyor. Arazinin halihazırda sahip olduğu zengin doğal peyzaj, arazi genelinde korunarak ana peyzaj karakterini oluşturuyor. Tanımlanmış belirli alanlarda özel peyzaj düzenlemeleri, hobi bahçeleri, spor alanları ve etkinlik çayırı kapsamında özel düzenlemeler yapılması planlanmakta.

Vaziyet Planı
Zemin kat planı
1. Kat Planı
Kesit
Ortak alanlar diyagramı

Yarışma sürecinden uygulamanın tamamlanmasına değin, iki ayrı işveren (yerel ve merkezi yönetim) ile çalışma pratiği ve projenin çoklu aktörlerinin görev değişikliği sebebiyle süreçte bilginin sürekliliği ve aktarımı biz, mimari ofis tarafından tüm aktörleri kapsayıcı şekilde sağlanmaya çalışıldı; bu da kamuda yarışma ile proje elde etme deneyiminin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Kampüs içerisindeki iki okulun ve ada halkının ortak kullanacağı bir yerleşke fikri, yarışma önerisinin temelini oluştururken uygulama sürecinde bu fikrin konvansiyonel yönetim alışkanlıklarıyla uzlaştırılmasına ve MEB'e sunulan açık kampüs fikrinin yenilikçi bir eğitim modeli olarak da pekiştirilmesine çalıştık. Gökçeada Lise Kampüsü’nde alternatif, yenilikçi, öğrenciyi merkeze koyan, katılımcı ve şeffaf eğitim modellerinin test edilebileceği bir öğrenim ortamının sağlanabilmesi amacıyla başlayan tasarım süreci sonucunda elde edilen fiziksel mekanlar, eğitim modelleri ile mekan arasındaki ilişkiyi vurgulayarak eğitim politikaları açısından da yenilikçi ve örnek bir model teşkil edecek.

Etiketler: