Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933

Ali Cengizkan ve Müge Cengizkan küratörlüğünde, Vehbi Koç Vakfı kuruluşunun 50. Yılı kapsamında hazırlanan “Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933” sergisi 20. yüzyılın ilk çeyreğinde savaş sonrası bir dönemde yeni bir şehrin nasıl kurulduğuna farklı bir tanıklık öneriyor.

Vehbi Koç Vakfı ve Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM) tarafından, Ali Cengizkan ve Müge Cengizkan’ın küratörlüğünde düzenlenen sergi, bir araştırma projesi olarak, şehrin modern tarihine katkıda bulunmayı ve bir “Ankara Şehir Müzesi” kurma düşüncesini tetiklemeyi hedefliyor.

Sergi, Ankara’nın başkent olarak kuruluşunun ilk on yılındaki yapılaşma, modernleşme ve Yenişehir’in kurulum tarihine bakıyor. Aynı zamanda “moderne beş kala” barınma kültürüne bakma tarihi olarak okunan bu dönem üzerinden savaş yorgunu bir ülkede “yeni” bir “şehrin” nasıl kurulduğu, Cumhuriyet’in 10. yılına kadar ortaya konan irade ve olgularla birlikte ele alınıyor.

“Yeni toplumun gereksindiği 'yeni konut' nedir, nasıl elde edilmiştir?”, “Teba kültüründen yurttaş haklarına geçilirken ‘yeni insanların’ şehrin sakinleri olarak yarattıkları barınma kültürünün özellikleri nelerdir?”, “Siyasetçiler, mal sahipleri, plancılar, mimarlar, müteahhitler, entelektüeller barınma kültürünü, bizatihi kendi barınma gereksinimleri üzerinden nasıl belirlemişlerdir?”, “‘Yeni toplum’ ufukta belirirken, planlı çevrenin toplumsal dinamikler içinde erimesi ve tarih yazımında boşluklar oluşması doğal mıdır?” sorularının sorulduğu serginin odak noktasında ise bugün Kızılay olarak bilinen, Sıhhiye Köprüsü’nden Meclis Kavşağı’na, Kolej’den Demirtepe’ye kadar uzanan Yenişehir var.

Bu bölgede 1933 yılına kadar inşa edilen 350’ye yakın kamu ve hizmet yapısı ile konutların, arşiv belgeleri ve fotoğraflara dayandırılan üç boyutlu kent modellemeleriyle ortaya konan mimari ve yapısal özelliklerinin yanı sıra, Yenişehir sakinlerinin yarattığı beşeri haritalama da bir Ankara bilgisi olarak ilk kez paylaşılıyor. Sergileme ilkesi olarak eski/yeni karşılaştırmaları başta olmak üzere nostalji üreten karşılaştırmalardan ve dolayısıyla nostaljinin yarattığı yabancılaşmadan özellikle kaçınıldığı belirtilen sergide döneme ilişkin bilindik Ankara görselleri yerine, özgün ve yeni üretilen görseller kullanılıyor. Bu yaklaşımla, 1923-1933 dönemini anlatan yaklaşık 350 fotoğraf, döneme ilişkin “Kesitler” aktaran sekiz ana tema altında bir araya getiriliyor. Mimarlık ve kent modellemelerinden üretilen videolar ile birlikte 1939 yılı hava fotoğraflarından dönemin Ankara’sı canlandırılırken araştırma sonucu ortaya konan Yenişehir’i oluşturan konut tipleri, maketler aracılığıyla temsil ediliyor.

Sergi mekanındaki “Film Odaları”nda ise dönemi konu edinen belgeseller ve dönem filmleri aracılığıyla 1920’ler Ankara’sını ziyaretçiyle buluşturmak amaçlanıyor. “Enstantaneler”, aralarında Mustafa Necati, Halide Edip Adıvar, Arif Hikmet Koyunoğlu, Carl Christoph Lörcher, Erzurumlu Nafiz Kotan, Grace Ellison gibi isimlerin bulunduğu 40’a yakın siyasetçi, yazar ve entelektüel, mimar, plancı ve müteahhittin, başkentin ilk on yılındaki barınma deneyim ve yazılarını bir araya getiriyor. “Nadire Kabineleri” ise dönemin kişileri ve mekanlarıyla ilintili efemera ve basılı koleksiyon malzemesi sunuyor.

Sergiyle aynı ismi taşıyan ve konu edilen dönemi ayrıntılı okumalar ve yeni belgelerle derinleştirmek üzere Koç Üniversitesi VEKAM yayını olarak hazırlanan kitap da sergi açılışıyla birlikte okurlara sunulacak. Ankara Enstitüsü Vakfı’nın da desteklediği sergiye katkıda bulunanlar arasında CerModern, Koleksiyon Mobilya, Jotun ve Radyo ODTÜ de bulunuyor.

Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 sergisi, 13 Kasım 2019 - 12 Ocak 2020 tarihleri arasında CerModern’de ziyaret edilebilecek.

Etiketler: