Uğur Tanyeli’den Yeni Kitap: “Korku Metropolü İstanbul”

“Korku Metropolü İstanbul 18. Yüzyıldan Bugüne” Hakkında
Mekânlar sadece taşla, betonla, demirle varedilmez. Korkular başta olmak üzere psikososyal haller de mekân kurucudur. Genelde metropoller, özelde İstanbul korku ortamlarıdır ve bu anlamda korku kişisel değil toplumsal bir kaygıdır. Öyleyse mekânın toplumsallığından ve zorunlu olarak da siyasallığından konuşmak gerekir. Mekânda korkulur, mekândan korkulur. Mekânda sıkılınır, mekândan sıkılınır. Bu haller de mekânda dışavurulur. Mekânı korkutmayacak hale getirmek için düşsel ve gerçek otoriteler tesis edilir. Dolayısıyla aşınmayacak kadar sıkı bir güvenlik düzeni arzulanır, bir disiplin rejimi inşa etmek için uğraşılır.

İstanbullular en azından 18. yüzyıldan başlayarak korkmak için hiçbir fırsatı kaçırmamış gibidirler. Kadın toplumsal kimliğindeki değişimlerden, otoritelerin protesto edilmesinden, kadın erkek mesire yerlerinde özgürce dolaşmaktan, kentteki yer ve sokak adlarından, kentsel ortamın çirkinleşmesinden, kente yeni göçmenlerin gelişinden, ötekileştirilen eski yeni her güç odağından, örneğin Bizans’tan, Batı’dan, hatta doğadan ve tarih yazmaktan korkulur. Hepsinin ardında da toplumsal “porozite korkusu” yatar.

Kişilerin kentsel konum ve statülerini değiştirmelerinden, insanların ait oldukları yer ve toplumsallıklara sabitlenmeyip özgürleşmelerinden, öznelerin daha önce deneyimlemedikleri sulara, enginlere açılmasından endişe edilir. Korkularla paralize olunur; okurken size de çok tanıdık gelecek birçok ketlenme böyle oluşur. Bu kitap, iki yüzyıldır kılıktan kılığa girerek metropoliten mekânı tanımlamayı hâlâ sürdüren bir psikososyal ortamda nasıl bir “korkular imparatorluğu” inşa edildiğini tartışıyor.

Uğur Tanyeli Hakkında
1952’de Ankara’da doğdu. Mimarlık ve mimarlık tarihi öğrenimini bugünkü adıyla MSGSÜ Mimarlık Fakültesi’nde (1976) ve İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde (doktora: 1985) yaptı. 1992’de doçent, 1998’de profesör unvanına hak kazandı. 2011 - 2015 arasında Mardin Artuklu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi’nin kurucu dekanlığını, 2015 - 2018’de İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi dekanlığını yaptı. 2018 - 2020’de İstanbul Şehir Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi dekanlığı görevinde bulundu. Halen İstinye Üniversitesi’nde görev yapmaktadır.

Çalışmaları, Türkiye modernliğinin Osmanlı’nın 16. yüzyılından başlayan bir kapsamda fiziksel ve mekânsal-toplumsal çevre bağlamında irdelenmesi üzerinde yoğunlaşır. Çok sayıdaki kitapları arasında İstanbul 1900-2000: Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak (Akın Nalça, 2004), Turgut Cansever: Düşünce Adamı ve Mimar (A. Yücel ile birlikte, Osmanlı Bankası Arşiv Araştırma Merkezi ve GG, 2007), Mimarlığın Aktörleri: Türkiye 1900-2000 (GG, 2007), Rüya, İnşa, İtiraz: Mimari Eleştiri Metinleri (Boyut, 2011), Sınıraşımı Metinleri: Osmanlı Mekânının Peşinde (Akın Nalça, 2015), Yıkarak Yapmak (Metis, 2017), Mütereddit Modernler: Türkiye’de ve Dünyada Mimar İdeologlar (Işık Üniversitesi Yay., 2018) ve Mimar Sinan: Tarihsel ve Muhayyel var.